ویژگی های دوستان خدا

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ هُمُ الَّذِینَ نَظَرُوا إِلَى بَاطِنِ الدُّنْیَا إِذَا نَظَرَ النَّاسُ إِلَى ظَاهِرِهَا وَ اشْتَغَلُوا بِآجِلِهَا إِذَا اشْتَغَلَ النَّاسُ بِعَاجِلِهَا فَأَمَاتُوا مِنْهَا مَا خَشُوا أَنْ یُمِیتَهُمْ وَ تَرَکُوا مِنْهَا مَا عَلِمُوا أَنَّهُ سَیَتْرُکُهُمْ وَ رَأَوُا اسْتِکْثَارَ غَیْرِهِمْ مِنْهَا اسْتِقْلَالًا وَ دَرَکَهُمْ لَهَا فَوْتاً أَعْدَاءُ مَا سَالَمَ النَّاسُ وَ سِلْمُ مَا عَادَى النَّاسُ بِهِمْ عُلِمَ الْکِتَابُ وَ بِهِ عُلِمُوا وَ بِهِمْ قَامَ الْکِتَابُ وَ بِهِ قَامُوا لَا یَرَوْنَ مَرْجُوّاً فَوْقَ مَا یَرْجُونَ وَ لَا مَخُوفاً فَوْقَ مَا یَخَافُونَ.

همانا دوستان خدا کسانی هستند که به باطن دنیا نظر می کنند در حالی که مردم به ظاهر آن می نگرند آنها به فردای دنیا پرداختند در حالی که مردم خود را سرگرم امروز دنیا ساختند. بنابراین دوستان خدا آنچه را ترس داشتند می راندند و سرکوب کردند و آنچه را از دنیا دانستند به زودی آنها را ترک کنند ایشان استفاده فراوان دیگران را از دنیا بی ارزش شمردند و دست یافتن بر نعمت دنیا را از دست دادن آن دانستند اینها دشمن آنند که مردم به آن آشتی کرده اند و با آنچه مردم با آن دشمنند در آشتی هستند به وسیله ایشان کتاب خدا به مردم آموخته شد و آنان به کتاب خدا برپایند بیش از آنچه به آن امید بسته اند نمی بینند و جز از آنچه از آن می ترسند از چیزی بیم ندارند.

نهج البلاغه: حکمت 424

امام علیه السلام ویژگی های دوستان خداوند تبارک و تعالی را به ترتیب بیان می کند:
1- نظر به باطن دنیا چون ظاهرش فریبنده و دلرباست و مردم عادی معمولا گول ظاهرش را می خورند و فریفته اش می شوند.

آنها می بینند که باطن این عالم ارزش دلبستگی ندارد و بالاخره همه این زیبایی های ظاهری روزی فانی و نابود می شوند کافی است یک شخص زیباروی چهره خود را در مرور زمان مورد بررسی و دقت قرار دهد و اگر تا آخر عمر زیبایی را از دست ندهد روزی فرا می رسد که بند کفن را باز می کنند همان چهره را روی خاک می گذارند و همه چیز تمام می شود.

2- دوستان خدا به فردای دنیا پرداختند اما دیگران به امروز دنیا سرگرم شدند. دید دوستان خدا وسیع است محدود به چند روزه دنیا نمی شود آنها دوراندیش هستند امروز فردایی را می بینند که روز حساب و پاداش است به همین علت مواظب هستند که فردای خود را خراب نکنند از تمام فرصت ها برای آبادانی جهان آخرت خویش استفاده می کنند خداوند درباره آنانی که خود را محدود در دنیا می دانند وحتی در شعارهایشان چیزی که حکایت از اعتقاد به معاد و قیامت کند دیده نمی شود می فرماید:

عْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّی عَنْ ذِکْرِنَا وَلَمْ یُرِدْ إِلَّا الْحَیَاهَ الدُّنْیَا ذَلِکَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ(1)
از هر کسی که از یاد ما روی برمی‌گرداند اعراض کن همان که فقط زندگی دنیا را اراده کرده است درک و شعورشان همین است.

3- دوستان خدا دشمن چیزی هستند که دیگران با آن دوستند و دوست چیزی هستند که آنها با آن دشمنند.

پیداست دوستان خدا با چه چیزی سر ستیز دارند با هر کار و عملی که برخلاف رضای محبوب باشد هر آنچه که خداوند از آن نهی فرموده است و دنیادوستان نقطه مقابل دوستان خدا می اندیشند و عمل می کنند.

4- دوستان خدا مروج متن کتاب خدایند و بقای ایشان به کتاب خداست. این نشانه بسیار گران قدر و بزرگ است دوست خدا حامی و مبلغ کلام محبوب است با تمام وجود تلاش می کند آیات نورانی قرآن شریف در جای جای جامعه جلوه گر شود و مردم به سوی کتاب آسمانی سوق داده شوند.

حَمَلَهُ القُرآنِ هُمُ المَحفُوفُونَ بِرَحمَهِ اللهِ المَلبوسونَ بِنُورِالله عَزَّوَجَلَ(2)
این قرآن دانانند که پیچیده در رحمت خدا و پوشیده به نور خدای عزوجل هستند.

و نیز فرمودند:
حَمَلَهُ القُرآنِ هُمُ المُعِلِّمُون کلامَ اللهِ وَ المُتَلَبِّسونَ بِنورِ اللهِ مَن والاهُم فَقَد والَی اللهَ وَ مَن عاداهُم فَقَد عادَی اللهَ(3)
قرآن دانان آموزگار کلام خدا و پوشیده در نور خدا هستند هر که با آنان دوستی کند بی‌گمان با خدا دوستی کرده است و هر که با آنان دشمنی ورزد هر اینه با خدا دشمنی ورزیده است.

5- امید و ترسشان فقط به خدا و از خداست. به هر که امید بندیم ناامیدمان می کند باید به کسی امید بست که همه وسایل برآورن حاجات را در اختیار دارد باید از کسی ترسید که همه موجودات در برابرش هیچ به حساب می آیند و آنکه از خدا می ترسد از هیچ کس نمی ترسد و آنکه از خدا نمی ترسد از هر کس می ترسد.

پی‌نوشت‌ها:
1- سوره نجم، آیات 29 و 30
2- جامع الاخبار، ص 115
3- کنزالعمال، ح 23450

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.